INFOdoradca+ Informacje o zawodach - Wojewódzki Urząd Pracy w Białymstoku

Masztalerz 612110

• Koniuszy.
• Pracownik stajni.
• Stajenny.
• Starszy stajenny.

W Międzynarodowym Standardzie Klasyfikacji Zawodów ISCO-08 odpowiada grupie:

• 6121 Livestock and dairy producers.

Według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD 2007):

• Sekcja A – Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo.

Notka metodologiczna

Opis informacji o zawodzie opracowano na podstawie:

• analizy źródeł (akty prawne, klasyfikacje krajowe, międzynarodowe) oraz źródeł internetowych,
• analizy opisu zawodu zamieszczonego w wyszukiwarce opisów zawodów na Wortalu Publicznych Służb Zatrudnienia,
• badań ankietowych prowadzonych w projekcie INFODORADCA+ w październiku 2018 r.,
• zebranych opinii od recenzentów, członków panelu ewaluacyjnego oraz zespołu ds. walidacji i jakości informacji o zawodach.

Autorzy i eksperci opiniujący

Zespół Ekspercki:

• Agata Bączkowska – Zespół Szkół Rolnicze Centrum Kształcenia Ustawicznego, Piaseczno.
• Krzysztof Gosz – PBS sp. z o.o., Sopot.
• Ewa Katarzyna Jastrzębska – EKJ Usługi Edukacyjno-Szkoleniowe, Stawiguda.
• Anna Kaczorowska – PBS sp. z o.o., Sopot.

Zespół ds. walidacji i jakości informacji o zawodzie:

• Magdalena Jackman – PBS sp. z o.o., Sopot.
• Daria Siemińska – PBS sp. z o.o., Sopot.
• Agnieszka Skowrońska – PBS sp. z o.o., Sopot.
• Krzysztof Symela – Instytut Technologii Eksploatacji – PIB, Radom.
• Mirosław Żurek – Instytut Technologii Eksploatacji – PIB, Radom.

Recenzenci:

• Adriana Pawelec – Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Olsztyn.
• Adelajda Piłat – Zespół Placówek Edukacyjnych, Olsztyn.

Panel ewaluacyjny – przedstawiciele partnerów społecznych:

• Agnieszka Woźniak – Stowarzyszenie Drobnostki, Gdynia.
• Urszula Żurek – Caritas Diecezji Bydgoskiej – Ośrodek Rekreacji Konnej, Bydgoszcz.

Data (rok) opracowania opisu informacji o zawodzie: 2018 r.

Masztalerz to pracownik ośrodka jeździeckiego ²⁹, stadniny ⁵⁰, stada ogierów ⁵², sprawujący opiekę nad znajdującymi się tam końmi.

Opis pracy

Masztalerz to zawód usługowy. Osoba w tym zawodzie wykonuje prace związane bezpośrednio z końmi w warunkach stajennych oraz ich otoczeniu. Zajmuje się przede wszystkim pielęgnacją, karmieniem i pojeniem zwierząt, wychowem źrebiąt ⁶⁸ i młodych koni, a także podstawowym ich treningiem. Wykonuje także szereg prac organizacyjnych i porządkowych w gospodarstwie.

Praca w zawodzie masztalerza wymaga od pracownika znajomości zachowania się koni ⁶⁴, gdyż od tego zależy bezpieczeństwo zarówno człowieka, jak i zwierzęcia. Konie jako zwierzęta z natury płochliwe, w zależności od temperamentu ⁵⁷ i charakteru ², płci, wieku i stanu fizjologicznego (np. klacz w rui, klacz źrebna ¹⁰) reagują na sytuacje często nieprzewidywalnie. Czynnik stresowy sprawia, że koń reaguje ucieczką lub na przykład odskoczeniem. Dlatego znajomość behawioru ¹ konia, jego popędów ³⁷ i instynktów ⁸ pozwala masztalerzowi na szybką reakcję, a często zapobieganie sytuacjom niebezpiecznym.

Na podstawie posiadanej wiedzy i doświadczenia, masztalerz weryfikuje stan zdrowia zwierząt przebywających na terenie stajni ⁵³, choć co do zasady nie zajmuje się opieką nad chorymi zwierzętami. Informacje na temat chorych zwierząt zgłasza weterynarzowi.

Masztalerz wykonuje czynności związane z rozrodem i transportem koni oraz proste prace gospodarcze na terenie obiektu.

W szczególnych przypadkach masztalerz zajmuje się podstawową korekcją kopyt ¹¹, w tym wykonywaniem zabiegu rozczyszczania ⁴⁵.

Sposoby wykonywania pracy

Masztalerz wykonuje pracę w relacji człowiek – zwierzę, ręcznie i/lub mechanicznie, z zastosowaniem odpowiednich narzędzi i urządzeń. Praca masztalerza polega m.in. na:

• pielęgnowaniu koni i ich otoczenia,
• karmieniu koni,
• ocenianiu stanu zdrowia zwierząt,
• opiekowaniu się końmi podczas rozrodu, transportu,
• uczeniu koni podstawowych czynności (zachowań) podczas obsługi, pielęgnacji i treningu,
• wykonywaniu poleceń przełożonych i informowaniu ich o wykonaniu zadania,
• zastępowaniu przełożonych podczas ich nieobecności,
• wykonywaniu prostych napraw i konserwacji obsługiwanych urządzeń i maszyn.

Więcej szczegółowych informacji znajduje się w sekcjach: 3.1. Zadania zawodowe oraz 3.2. Kompetencja zawodowa.

Warunki pracy

Praca masztalerza wykonywana jest głównie w pozycji stojącej, czasem w pozycji siedzącej, w warunkach stajennych (w budynkach) oraz w ich otoczeniu – na wolnym powietrzu.

Masztalerz zajmuje się przede wszystkim zwierzętami, ale często wykonuje także prace organizacyjne i porządkowe.

Praca masztalerza wykonywana jest niezależnie od pory roku i warunków atmosferycznych, przy oświetleniu naturalnym i sztucznym.

Więcej informacji znajduje się w sekcji: 4.1. Możliwości podjęcia pracy w zawodzie.

Wykorzystywane maszyny i narzędzia pracy

Masztalerz w działalności zawodowej wykorzystuje m.in.:

• maszyny rolnicze potrzebne do pielęgnacji placu treningowego ³⁴ (równiarka do podłoża), wybiegów ⁶⁰ (brony, równiarka) i pastwisk ³⁰ (rozsiewacz nawozu, opryskiwacz),
• maszyny i urządzenia potrzebne do wywozu obornika, załadunku i rozładunku pasz objętościowych/treściwych,
• urządzenia niezbędne do utrzymania porządku w stajni i jej otoczeniu (wiertarka, wkrętarka, lampa owadobójcza, ciągnik, przyczepa do ciągnika),
• urządzenia do poskramiania koni,
• lonżownik ¹⁷,
• karuzelę dla koni ⁹,
• gniotownik ⁷,
• narzędzia ręczne np.: widły, grabie, łopatę, miotłę, taczkę, młotek, klucze płaskie i nasadowe, śrubokręt.

Organizacja pracy

Organizacja pracy w zawodzie masztalerz uzależniona jest od godzin związanych z karmieniem koni, rozrodem oraz wychowem i treningiem zwierząt.

Masztalerz pracuje w różnych porach doby, w każdy dzień tygodnia, również w dni świąteczne. Ma określony czas pracy, zgodnie z umową zawartą z pracodawcą. Najczęściej praca odbywa się w trybie dwuzmianowym, jednak praca związana ze zwierzętami wymaga od pracownika również dyspozycyjności czasowej, niezależnie od wcześniej ustalonych godzin pracy.

Oprócz codziennej obsługi koni w pewnych okresach roku występuje większa intensywność prac. Masztalerz może pracować indywidualnie lub zespołowo, w zależności od wielkości gospodarstwa. Praca odbywa się zazwyczaj samodzielnie, jednak podlega stałemu nadzorowi przełożonego.

Zagrożenia mające wpływ na bezpieczeństwo pracy człowieka

Masztalerz w swojej pracy narażony jest m.in. na:

• urazy mechaniczne, np. kopnięcie, pogryzienie, stratowanie przez konia,
• niskie i wysokie temperatury, w zależności od pory roku,
• urazy spowodowane niewłaściwym użytkowaniem lub awarią maszyn i urządzeń.

Do występujących w zawodzie chorób można zaliczyć:

• przewlekłe choroby narządu mięśniowo-szkieletowego związane z pracą fizyczną i przeciążaniem narządu ruchu,
• choroby układu oddechowego spowodowane szkodliwymi pyłami i gazami występującymi w środowisku stajennym,
• choroby bakteryjne i wirusowe – np. zoonozy ⁶⁷, których nosicielami są konie,
• choroby wywołane grzybami.

Wymagania psychofizyczne

Dla pracownika wykonującego zawód masztalerz ważne są:

w kategorii wymagań fizycznych

• ogólna wydolność fizyczna,
• sprawność narządów równowagi,
• sprawność układu mięśniowego,
• sprawność narządu wzroku,
• sprawność narządu słuchu;

w kategorii sprawności sensomotorycznych

• koordynacja wzrokowo-ruchowa,
• ostrość wzroku,
• ostrość słuchu,
• rozróżnianie barw,
• szybki refleks,
• zręczność rąk,
• zmysł równowagi,
• zręczność palców;

w kategorii sprawności i zdolności

• zdolność koncentracji uwagi,
• podzielność uwagi,
• rozumowanie logiczne,
• zdolność nawiązywania kontaktu z końmi,
• zdolność podejmowania szybkich i trafnych decyzji;

w kategorii cech osobowościowych

• gotowośc pracy w szybkim tempie,
• łatwość przerzucania się z jednej czynności na drugą,
• wytrwałość i cierpliwość,
• wychodzenie z własną inicjatywą,
• gotowość do pracy indywidualnej,
• kontrolowanie własnych emocji,
• odwaga,
• empatia,
• samokontrola,
• samodzielność,
• odporność emocjonalna.

Więcej informacji znajduje się w sekcjach: 3.3. Kompetencje społeczne; 3.4. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu.

Wymagania zdrowotne

Do pracy w zawodzie masztalerz wymagana jest ogólna sprawność układu kostno-stawowego i mięśniowego, dobry wzrok i słuch oraz wytrzymałość na długotrwały wysiłek fizyczny. Pod względem wydatku energetycznego praca w tym zawodzie należy do prac średnio ciężkich. Nie występują w niej specyficzne obciążenia umysłowe.

Przeciwwskazaniami do wykonywania tego zawodu są w szczególności:

• niesprawność ruchowa,
• zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa,
• niewydolność układu kostno-stawowego i mięśniowego,
• zaburzenia równowagi oraz padaczka,
• choroby narządu wzroku i słuchu upośledzające prawidłowe funkcjonowanie,
• choroby układu oddechowego o podłożu alergicznym (na kurz w sianie/słomie, sierść zwierząt).

Więcej informacji znajduje się w sekcji: 4.4. Możliwości zatrudnienia osób niepełnosprawnych w zawodzie.

Wykształcenie niezbędne do podjęcia pracy w zawodzie

Obecnie (2018 r.) do podjęcia pracy w zawodzie masztalerz preferowane jest wykształcenie średnie na poziomie technikum w zawodzie szkolnym pokrewnym technik hodowca koni.

Tytuły zawodowe, kwalifikacje i uprawnienia niezbędne/preferowane do podjęcia pracy w zawodzie

Nie występują specyficzne wymagania w zakresie tytułów zawodowych, kwalifikacji i uprawnień dla kandydata do pracy w zawodzie masztalerz.

Pracę w zawodzie masztalerz może wykonywać osoba, która:

• została przyuczona do zawodu,
• uzyskała doświadczenie w trakcie pracy,
• odbyła szkolenie zorganizowane w miejscu pracy lub w wyspecjalizowanym ośrodku szkoleniowym.

Podjęcie pracy w zawodzie masztalerz ułatwiają:

• dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe w szkolnym pokrewnym zawodzie technik hodowca koni,
• świadectwa potwierdzające kwalifikacje RL.19 Organizacja chowu i hodowli koni lub RL.20 Szkolenie i użytkowanie koni, w zawodzie szkolnym pokrewnym technik hodowca koni.

Dodatkowymi atutami przy zatrudnianiu masztalerza mogą być między innymi:

• suplement Europass (w języku polskim i angielskim) do dyplomu potwierdzający kwalifikacje zawodowe, wydawane na prośbę zainteresowanego przez Okręgowe Komisje Egzaminacyjne,
• udokumentowane doświadczenie w pracy w charakterze stajennego, powiązane ze stażem na tym stanowisku,
• certyfikaty lub zaświadczenia potwierdzające odbycie szkoleń dotyczących pracy z końmi,
• prawo jazdy kat. B+E.

Więcej informacji znajduje się w sekcji: 4.2. Instytucje oferujące kształcenie, szkolenie i/lub potwierdzanie kompetencji w ramach zawodu.

Możliwości rozwoju zawodowego i awansu

Nowozatrudniony pracownik bez doświadczenia w zawodzie masztalerz zaczyna pracę jako pomocnik masztalerza. Następnie może awansować na stanowisko samodzielnego masztalerza, natomiast na dalszych etapach kariery zawodowej także na stanowisko związane z zarządzaniem stadniną – warunkiem jest podnoszenie wykształcenia oraz zdobywanie doświadczenia zawodowego.

Możliwość dalszego rozwoju zawodowego można uzyskać poprzez:

• zdanie egzaminu dojrzałości i ukończenie studiów I oraz II stopnia na kierunku zootechnika,
• uczestniczenie w specjalistycznych kursach i szkoleniach z zakresu hodowli zwierząt,
• rozszerzenie swoich kompetencji zawodowych poprzez podejmowanie kształcenia i/lub szkolenia w zawodach pokrewnych.

Możliwości potwierdzania kompetencji

Obecnie (2018 r.) w zawodzie masztalerz nie ma możliwości potwierdzania kompetencji zawodowych w ramach edukacji formalnej i pozaformalnej.

Okręgowe Komisje Egzaminacyjne oferują możliwość potwierdzania kompetencji zawodowych przydatnych w zawodzie masztalerz, wchodzących w skład zawodu szkolnego pokrewnego technik hodowca koni, w zakresie kwalifikacji RL.19 Organizacja chowu i hodowli koni oraz RL.20 Szkolenie i użytkowanie koni.

Więcej informacji można uzyskać w Bazie Usług Rozwojowych https://uslugirozwojowe.parp.gov.pl oraz Zintegrowanym Rejestrze Kwalifikacji https://rejestr.kwalifikacje.gov.pl

Osoba zatrudniona w zawodzie masztalerz może rozszerzać swoje kompetencje zawodowe w zawodach pokrewnych:

Pracownik w zawodzie masztalerz wykonuje różnorodne zadania, do których należą w szczególności:

• Z1 Żywienie i pojenie koni w oparciu o ustalony harmonogram.
• Z2 Wykonywanie zabiegów pielęgnacyjnych ⁶¹ koni zgodnie z opracowanym planem.
• Z3 Wykonywanie prac pielęgnacyjnych w budynkach stajennych i ich otoczeniu oraz na wybiegu/pastwisku.
• Z4 Interpretowanie zachowań koni i ich relacji w stadzie ⁵¹ z uwzględnieniem specyfiki danej hodowli.
• Z5 Ocenianie stanu zdrowia konia na podstawie bieżącej obserwacji.
• Z6 Wykonywanie czynności związanych z rozrodem koni, zgodnie z wytycznymi weterynarza.
• Z7 Prowadzenie wychowu źrebiąt i młodych koni.
• Z8 Wdrażanie młodego konia w początkowej fazie jego nauki.
• Z9 Wykonywanie czynności związanych z transportem koni.

Kompetencja zawodowa Kz1: Sprawowanie opieki nad końmi w ośrodku jeździeckim, stadninie, stadzie ogierów obejmuje zestaw zadań zawodowych Z1, Z2, Z3, Z4, Z5, Z6, Z7, Z8, Z9, do realizacji których wymagane są odpowiednie zbiory wiedzy i umiejętności.

Pracownik w zawodzie masztalerz powinien posiadać kompetencje społeczne niezbędne do prawidłowego i skutecznego wykonywania zadań zawodowych.

W szczególności pracownik jest gotów do:

• Ponoszenia odpowiedzialności za powierzone jego opiece zwierzęta.
• Podejmowania samodzielnych decyzji w odniesieniu do oceny zdrowia koni i jego potrzeb fizjologicznych.
• Podejmowania samodzielnych decyzji w nagłych sytuacjach wynikających z zachowania zwierząt.
• Kierowania się w pracy dobrostanem koni i etyką zawodową.
• Doskonalenia własnej wiedzy na temat chowu, hodowli i użytkowania koni.
• Śledzenia trendów żywieniowych dla poszczególnych kategorii koni.
• Doskonalenia kompetencji zawodowych niezbędnych do właściwej opieki nad końmi.

Pracownik powinien mieć zdolność właściwego wykonywania zadań zawodowych i predyspozycje do rozwoju zawodowego.Dlatego wymaga się od niego odpowiednich kompetencji kluczowych. Zostały one zilustrowane w formie profilu (rys. 1) ukazującego ważność kompetencji kluczowych dla zawodu masztalerz.

Rys. 1. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu masztalerz

Uwaga:

Wykaz kompetencji kluczowych opracowano na podstawie wykazu stosowanego w Międzynarodowym Badaniu Kompetencji Osób Dorosłych − projekt PIAAC (OECD).

Kompetencje zawodowe pracownika w zawodzie masztalerz nawiązują do opisów poziomów Polskiej Ramy Kwalifikacji.

Opis zawodu, zadań zawodowych i wymagań kompetencyjnych może stanowić materiał informacyjny dla przygotowania (lub aktualizacji) opisów kwalifikacji wprowadzanych do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji (ZSK). Więcej informacji:

• Zintegrowany System Kwalifikacji: https://www.kwalifikacje.gov.pl
• Zintegrowany Rejestr Kwalifikacji: https://rejestr.kwalifikacje.gov.pl

Masztalerz może pracować m.in. w:

• stadninach państwowych,
• państwowych stadach ogierów,
• prywatnych ośrodkach hodowlanych ²⁸,
• prywatnych ośrodkach jeździeckich,
• stajniach istniejących przy instytucjach edukacyjnych, takich jak uniwersytety czy szkoły zawodowe posiadające konie,
• miejscach zorganizowanego wypoczynku i rekreacji ruchowej (np. gospodarstwach agroturystycznych, hotelach i pensjonatach oferujących kontakt z końmi, jazdę konną, jazdę zaprzęgiem).

Obecnie (2018 r.) popyt na masztalerzy obserwuje się przede wszystkim w regionach, na których szczególnie rozwija się hodowla koni (głównie wybrane powiaty województw mazowieckiego oraz wielkopolskiego). Utrzymująca się od kilku lat tendencja rosnącego zainteresowania szkołami jazdy konnej oraz hipoterapią przekłada się również na wzrost zatrudnienia w tej branży.

Kształcenie

Obecnie (2018 r.) w ramach systemu kształcenia zawodowego w Polsce nie przygotowuje się kandydatów do pracy w zawodzie masztalerz.

Kompetencje przydatne do wykonywania zawodu masztalerz można uzyskać podejmując:

• kształcenie w technikum, w zawodzie szkolnym pokrewnym technik hodowca koni,
• szkolenie w ramach kwalifikacyjnego kursu zawodowego w zakresie kwalifikacji RL.19 Organizacja chowu i hodowli koni oraz RL.20 Szkolenie i użytkowanie koni, w zawodzie szkolnym pokrewnym technik hodowca koni.

Od roku szkolnego 2019/2020 kształcenie w zawodzie technik hodowca koni odbywać się będzie w 5-letnim technikum.

Kształcenie w zakresie kwalifikacyjnego kursu zawodowego (dla dorosłych) mogą prowadzić:

• publiczne szkoły prowadzące kształcenie zawodowe,
• niepubliczne szkoły posiadające uprawnienia szkół publicznych, prowadzące kształcenie zawodowe,
• publiczne i niepubliczne placówki kształcenia ustawicznego, placówki kształcenia praktycznego, ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego,
• instytucje rynku pracy prowadzące działalność edukacyjno-szkoleniową,
• podmioty prowadzące działalność oświatową na podstawie ustawy Prawo przedsiębiorców.

Kwalifikacje wyodrębnione w zawodzie pokrewnym technik hodowca koni potwierdzają (również w trybie eksternistycznym) Okręgowe Komisje Egzaminacyjne.

Szkolenie

Szkolenie dla zawodu masztalerz może być organizowane przez:

• pracodawców w ramach wewnętrznych szkoleń,
• instytucje szkoleniowe,
• prywatne przedsiębiorstwa,
• stowarzyszenia i uprawnione organizacje branżowe.

Przykładowo tematyka szkoleń może dotyczyć:

• sprawowania opieki nad końmi,
• obsługi maszyn i urządzeń niezbędnych do wykonywania zadań zawodowych,
• doskonalenia technik jazdy konnej,
• identyfikowania podstawowych objawów chorobowych u koni.

Organizatorzy tych szkoleń potwierdzają uzyskane przez uczestników kompetencje stosownymi certyfikatami/zaświadczeniami.

Wynagrodzenie (2018 r.) osób pracujących w zawodzie masztalerz jest zróżnicowane i wynosi najczęściej od 2200 zł do 3500 zł brutto miesięcznie w przeliczeniu na jeden etat.

Poziom wynagrodzenia w zawodzie masztalerz jest uzależniony m.in. od:

• posiadanych umiejętności i kwalifikacji,
• indywidualnego zakresu obowiązków,
• rodzaju i okresu umowy,
• lokalizacji miejsca pracy,
• stażu pracy i doświadczenia zawodowego,
• efektywności pracy.

W zawodzie masztalerz możliwe jest zatrudnienie osób z niepełnosprawnościami.

Warunkiem niezbędnym jest identyfikacja indywidualnych barier i dostosowanie technicznych i organizacyjnych warunków środowiska oraz stanowiska pracy do potrzeb zatrudnienia osób:

• z wadami i dysfunkcją wzroku (04-O), w przypadku możliwości skorygowania ich szkłami optycznymi lub soczewkami kontaktowymi,
• z niewielką dysfunkcją kończyn górnych oraz dolnych (05-R), które nie wykluczą wykonywania prac przy koniach.